TĐKT - Đình Tường Phiêu, xã Tích Giang, huyện Phúc Thọ, TP Hà Nội là một trong những di tích cổ kính nổi tiếng của xứ Đoài, thờ Đức Thánh Tản Viên, có niên đại sớm và giá trị nghệ thuật cao, mang tính giáo dục sâu sắc, có giá trị khoa học, giá trị văn hóa phi vật thể. Đình vừa được công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt.

Đình Tường Phiêu là một trong những viên ngọc quý trong kho tàng di sản kiến trúc gỗ ở TP Hà Nội hiện nay.

Kiến trúc đình Tường Phiêu là một viên ngọc sáng trong hệ kiến trúc đình làng Việt. Đình Tường Phiêu có bố cục độc đáo, với duy nhất một đơn nguyên kiến trúc làm tăng dáng vẻ bề thế thâm nghiêm của 1 loại hình di tích thờ Thành hoàng làng.

Nghệ thuật trang trí kiến trúc cũng khá đặc biệt, với kỹ thuật chạm khắc dùng nhiều thủ pháp (chạm nổi, chạm kênh). Trang trí chủ yếu là long, ly, quy, phượng, đều liên quan tới biểu trưng của điềm lành, thiên hạ thái bình, thánh nhân giáng thế, tập trung thể hiện cũng như đề cao vai trò của tam vị Đức Thánh Tản Viên, đem lại sự yên bình, giáng phúc, trừ tai, bảo vệ cuộc sống của dân làng.

Đình Tường Phiêu là một trong những di tích cổ kính nổi tiếng của xứ Đoài

Ngoài ra, đình Tường Phiêu là một “kho” bảo tồn và lưu trữ một khối lượng hiện vật phong phú như ngai thờ, bài vị, bát bửu, sắc phong…, có thể coi là báu vật hiếm có trong các di tích. Đáng lưu ý nhất là cửa võng gỗ thời Lê trung hưng thế kỷ XVII tại trước cửa gác lửng thờ Thành hoàng làng.

Toàn bộ truyền thuyết về tam vị Đức Thánh Tản, các di vật trong đình là những tư liệu quý giá giúp chúng ta nghiên cứu về lịch sử đấu tranh và bảo vệ vùng đất của các thế hệ cha ông cũng như lịch sử, phong tục, tập quán của vùng đất xứ Đoài cổ xưa. Các di vật và các mảng chạm khắc trong đình là những tiêu bản quý góp phần tìm hiểu về lịch sử nghệ thuật chạm khắc, trang trí của dân tộc ta.

Đình Tường Phiêu là một di sản văn hóa quý giá mà cha ông ta đã để lại đến ngày nay cần được trân trọng, gìn giữ và bảo quản để phát huy giá trị. Đình là trung tâm sinh hoạt văn hóa của một cộng đồng dân cư.

Gắn kết với việc phụng thờ vị phúc thần có công với đất nước, đình Tường Phiêu còn bảo tồn giá trị văn hóa phi vật thể khá độc đáo đó là lễ hội Tường Phiêu tổ chức vào tháng Giêng âm lịch hàng năm. Lễ hội mang tính vùng gắn liền với lễ hội Đền Và, trong đó phần hội còn duy trì nhiều trò chơi dân gian đặc sắc.

Đình Tường Phiêu là một công trình chứa đựng trong nó cả 3 yếu tố chân - thiện - mỹ, nó hướng con người tới cái đẹp, chân thành. Đứng trước ngôi đình, con người như được giải tỏa về tâm lý. Họ cảm thấy phải sống tốt đẹp hơn, đấu tranh chiến thắng cái xấu trong con người mình, với niềm tin tưởng tuyệt đối rằng: Thần linh đã và đang chứng kiến mọi hành vi của con người, ai làm điều xấu sẽ bị trừng phạt, đó còn có tác dụng hướng thiện con người.

Tối ngày 18/2/2019, đình Tường Phiêu đón Bằng xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt

Lễ hội đình Tường Phiêu là một trong số những lễ hội tiêu biểu của vùng đất xứ Đoài xưa, nơi lưu giữ nét văn hóa đặc sắc với nhiều nghi thức độc đáo, phản ánh các nghi thức truyền thống lâu đời của cư dân nông nghiệp lúa nước cổ truyền.

Đình Tường Phiêu có các lớp văn hóa tích hợp trong thần tích và lễ hội gồm: Lớp văn hóa thần thoại về tam vị Thánh Tản, lớp văn hóa tín ngưỡng thờ thần núi, lớp văn hóa nông nghiệp, lớp văn hóa thờ cúng tổ tiên.

Nhìn tổng thể, di sản văn hóa phi vật thể của đình Tường Phiêu gồm các giá trị: Kết nối cộng đồng; tri ân “uống nước nhớ nguồn”; cân bằng đời sống tâm linh;  sáng tạo và hưởng thụ văn hóa; bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc.

Di tích và lễ hội đình Tường Phiêu chính là một pho sử sống động về lịch sử văn hóa xứ Đoài, cần thiết được bảo tồn lâu dài cho mọi thế hệ nhân dân được chiêm ngưỡng. Trải qua bao biến cố bất thường của lịch sử, đình Tường Phiêu vẫn trang nghiêm bên sông Tích như một nhân chứng bất tử cho truyền thống văn hiến của quê hương.

Thục Anh