Cơ hội và thách thức phát triển kinh tế hợp tác, hợp tác xã
15/10/2019 - 10:57

TĐKT - Ngày 14/10, tại Hà Nội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam tổ chức Diễn đàn kinh tế hợp tác, hợp tác xã năm 2019, với chủ đề “Cơ hội và thách thức phát triển kinh tế hợp tác, hợp tác xã”. Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ,, Trưởng Ban chỉ đạo Đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã dự và phát biểu chỉ đạo.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết: Kinh tế hợp tác, hợp tác xã (KTHT, HTX) với tư cách là một thành phần kinh tế, có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế, xã hội của nước ta.

Thực tiễn đã chứng minh, trong mỗi giai đoạn của cách mạng, khu vực KTHT, HTX luôn luôn có những đóng góp quan trọng. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, các tổ đổi công, tổ vần công… rồi đến HTX đã có những đóng góp trong việc hỗ trợ người dân, nhất là nông dân sau khi có ruộng đất biết hỗ trợ nhau sản xuất, vừa phục vụ bản thân vừa tham gia kiến quốc.

Nhất là trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước, các HTX nông nghiệp là hậu phương lớn cho chiến trường miền Nam, góp phần xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu khai mạc tại Diễn đàn Kinh tế hợp tác, hợp tác xã năm 2019

Bước sang thời kỳ đổi mới, KTHT, HTX mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng đang nỗ lực tự đổi mới, vươn lên và có xu hướng phát triển chủ đạo theo đúng bản chất HTX; bước đầu thể hiện ngày càng rõ hơn vai trò quan trọng và có ý nghĩa toàn diện về kinh tế, chính trị, xã hội.

Đặc biệt, từ khi Luật Hợp tác xã 2012 được ban hành, đã thể hiện tư duy mới về mô hình HTX kiểu mới với hạt nhân là “hợp tác”, góp phần hoàn thiện quan hệ sản xuất, phù hợp với cơ chế thị trường và trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và cạnh tranh thị trường ngày càng gay gắt.

Trong thời gian qua, mặc dù tình hình kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng có nhiều bất ổn, ngân sách hạn hẹp, nhưng khu vực hợp tác xã vẫn hoạt động khá ổn định. Số lượng hợp tác xã tăng dần theo từng năm, phát triển khá đồng đều trên khắp các vùng miền, chất lượng hoạt động được nâng lên.

Tính đến 31/12/2018, toàn quốc có 22.861 hợp tác xã (trong đó có 13.856 hợp tác xã nông nghiệp, 9.005 hợp tác xã phi nông nghiệp), thu hút gần 6 triệu thành viên tham gia. Số lao động làm việc trong hợp tác xã khoảng 1,2 triệu người.

HTX đóng vai trò quan trọng đối với kinh tế hộ, cá thể thành viên thông qua các dịch vụ hoặc việc làm cho thành viên, nhất là thành viên HTX nông nghiệp như: Giảm chi phí đầu vào, tăng sản lượng đầu ra; tạo việc làm và thu nhập ổn định cho hộ gia đình, thành viên; góp phần cải thiện thu nhập, xóa đói, giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội tại địa phương.

Trong thời gian qua, đã xuất hiện một số HTX có quy mô lớn, phạm vi hoạt động rộng trên phạm vi nhiều tỉnh, doanh thu cao hàng trăm tỷ đồng như: HTX Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Anh Đào (Lâm Đồng), HTX Evergrowth (Sóc Trăng), HTX bò sữa Tân Thông Hội (TP Hồ Chí Minh), Liên hiệp HTX Thương mại TP Hồ Chí Minh (SaigonCoop)…

Bên cạnh những kết quả đạt được, khu vực KTHT, HTX phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, còn nhiều hạn chế, khó khăn như: Tốc độ tăng trưởng chậm, thiếu ổn định; một số HTX chưa tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật, còn có biểu hiện hình thức, xa rời bản chất các nguyên tắc và giá trị HTX; năng lực nội tại của các HTX còn yếu, chủ yếu dựa vào vốn tự có, chưa tiếp cận được vốn vay từ các tổ chức tín dụng; sự liên kết, hợp tác của các HTX chưa chặt chẽ, hiệu quả thấp, vai trò của liên hiệp HTX chưa được phát huy.

Để đưa KTTT thoát khỏi những yếu kém để phát triển, phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn, tiến tới có tỷ trọng ngày càng lớn hơn trong GDP của nền kinh tế, việc ban hành và triển khai các chính sách hỗ trợ, ưu đãi của nhà nước đối với HTX là một yếu tố rất quan trọng.

Các chính sách này được cụ thể hóa trong Chương trình hỗ trợ phát triển hợp tác xã giai đoạn 2015 - 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 2261/QĐ-TTg ngày 15/12/2014. Bên cạnh đó, nhiều địa phương đã ban hành và thực hiện các chính sách hỗ trợ riêng nhằm khuyến khích các HTX phát triển, phù hợp với khả năng và đặc điểm của địa phương.

Phát biểu chỉ đạo tại Diễn đàn, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ cho rằng, có nhiều nguyên nhân khiến kinh tế tập thể chưa thật sự phát triển, trong đó có việc chưa quan tâm đúng mức về chính sách, nhận thức và quan tâm không đồng đều đối với HTX.

Để giúp HTX phát triển, phải loại bỏ những khó khăn, tồn tại của mô hình HTX, cần có nhiều chính sách, ưu tiên ưu đãi hơn, cơ chế tài chính phải rõ ràng, minh bạch, cần rà soát lại bỏ những doanh nghiệp núp bóng mô hình HTX.

Việc sửa luật HTX sắp tới cần chỉ rõ những vấn đề còn tồn tại cần phải sửa, cơ chế ưu đãi, ưu tiên phải rõ ràng và đưa những chính sách này đi vào cuộc sống.

Hồng Thiết