BTĐKT - Ngày 15/10, tại Hà Nội, cuốn hồi ký “Đâu có giặc là ta cứ đi” của Anh hùng Liệt sĩ Lê Văn Dỵ vừa được tái bản, tiếp tục khắc họa sinh động hình ảnh người lính Cụ Hồ qua các chiến dịch lịch sử, đặc biệt là chiến dịch Điện Biên Phủ.
Tác giả Lê Văn Dỵ (1926 - 1970), quê tại xã Mê Linh (Hà Nội), là một trong 33 chiến sĩ lập công xuất sắc tại mặt trận Điện Biên Phủ năm 1954. Ông được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân vào năm 2008, gần 40 năm sau ngày hy sinh.
Cuốn hồi ký “Đâu có giặc là ta cứ đi” của Anh hùng Liệt sĩ Lê Văn Dỵ
Trong 24 năm quân ngũ, ông từng chiến đấu tại nhiều đơn vị chủ lực như Trung đoàn Vĩnh Phúc, Trung đoàn 72 Bắc Kạn, Trung đoàn 174 Cao - Bắc - Lạng, Trung đoàn 176... và tham gia hàng trăm trận đánh lớn nhỏ ở cả hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, ông làm nhiệm vụ quốc tế tại Lào với cương vị Tiểu đoàn trưởng, Tiểu đoàn 4 - Lữ đoàn 316.
Năm 1964, khi đơn vị được rút về hậu phương để tái cơ cấu thành Sư đoàn, ông bắt đầu viết hồi ký nhân dịp kỷ niệm 20 năm thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam. Dù không qua đào tạo chuyên ngành, bằng trí nhớ sắc sảo và kinh nghiệm thực chiến, ông đã ghi lại chân thực và xúc động những ký ức chiến đấu, sinh hoạt đời lính, và tinh thần đoàn kết Việt - Lào.
Ông viết đến ngày 17/3/1965 thì hoàn tất phần kháng chiến chống Pháp. Tuy nhiên, khi bắt đầu viết phần tiếp theo, ông nhận lệnh lên đường sang Lào lần nữa, mang theo trọng trách Phó Ban Tác chiến Sư đoàn 316. Bản thảo còn dang dở được gửi lại hậu cứ Mộc Châu.
Ngày 13/3/1970, ông hy sinh trên chiến trường Lào, trong chiến dịch Cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng, để lại bản thảo hồi ký mang tên “Đường tôi đi” như một di vật.
Đầu những năm 2000, ông Lê Văn Hòa - con trai cả của liệt sĩ - đã sao chép bản thảo gửi đến các đồng đội cũ. Một bản đến tay Thiếu tướng Lê Mã Lương, khi đó là Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam. Nhờ đó, bản thảo được gìn giữ, bảo tồn và chuẩn bị xuất bản.
Năm 2008, cuốn hồi ký lần đầu ra mắt với tên “Đâu có giặc là ta cứ đi”, nhưng chưa ghi rõ tên tác giả. Đến năm 2014, nhân 60 năm chiến thắng Điện Biên Phủ, tác phẩm được tái bản với tên tác giả là Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Liệt sĩ Lê Văn Dỵ đứng chung với Ban Liên lạc Cựu chiến binh Sư đoàn 316.
Năm 2024, đánh dấu 70 năm chiến thắng Điện Biên, cuốn hồi ký tiếp tục được chỉnh lý, mở rộng lên 324 trang và lần đầu tiên, tác giả duy nhất đứng tên là Lê Văn Dỵ. Cũng trong dịp này, tỉnh Điện Biên đã đặt tên ông cho một tuyến phố, như một lời tri ân.
Câu nói của liệt sĩ Lê Văn Dỵ: “Đâu có giặc là ta cứ đi” không chỉ trở thành tựa đề cuốn hồi ký, mà còn là cảm hứng để nhạc sĩ Đỗ Nhuận sáng tác ca khúc bất hủ “Hành quân xa”. Từ chiến trường ác liệt, câu nói ấy trở thành khẩu hiệu, thành giai điệu đi cùng năm tháng trong lòng quân dân cả nước.
Tác phẩm cũng là lời tri ân với hậu phương - bà Hoàng Thị Hừu (1940 - 2020), vợ của liệt sĩ Lê Văn Dỵ. Quê ở Nho Quan (Ninh Bình), bà kết hôn với ông năm 1955. Khi chồng hy sinh năm 1970, bà mới 30 tuổi, một mình ở vậy nuôi 5 người con khôn lớn, không đi bước nữa. Hai người con của bà từng tham gia quân đội, trong đó một người là thương binh trong chiến tranh biên giới Tây Nam. Con trai cả là ông Lê Văn Hòa - từng công tác trong lực lượng công an và Ban Nội chính Trung ương, giữ hàm Vụ trưởng. Sự hy sinh thầm lặng của bà là hình ảnh tiêu biểu cho hàng ngàn người vợ, người mẹ Việt Nam trong chiến tranh - bình dị, kiên cường và xứng đáng được tôn vinh.
Mai Thảo
