Cải cách chính sách BHXH - Kinh nghiệm quốc tế và khuyến nghị cho Việt Nam

TĐKT – Ngày 29/11, tại Hà Nội, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) phối hợp với Văn phòng Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) tại Việt Nam tổ chức Hội thảo quốc tế về “Cải cách chính sách Bảo hiểm xã hội (BHXH) - Kinh nghiệm quốc tế và khuyến nghị cho Việt Nam”. Dự Hội thảo, có: Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương cải cách tiền lương, BHXH và ưu đãi người có công; Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung; Giám đốc Quốc gia ILO tại Việt Nam Chang Hee Lee, cùng đại diện các tổ chức quốc tế, đại sứ quán các nước và các ban, bộ, ngành Trung ương, đại diện 18 tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc. Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung, Giám đốc Quốc gia ILO tại Việt Nam Chang Hee Lee dự và chủ trì Hội thảo. Phát biểu khai mạc Hội thảo Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung nhấn mạnh, BHXH là trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, góp phần thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, đóng góp quan trọng vào quá trình phát triển của đất nước. Hệ thống chính sách BHXH nước ta cho đến nay đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận. Về chính sách đã bao gồm gần như đầy đủ các chính sách theo thông lệ quốc tế: chế độ hưu trí, tử tuất, ốm đau, thai sản, BH tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, BH thất nghiệp. Về chế độ đã bao gồm cả BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện: chính sách BHXH bắt buộc được triển khai với người có quan hệ lao động; chính sách BHXH tự nguyện (với hai chế độ hưu trí và tử tuất) được triển khai với đối tượng không có quan hệ lao động; khu vực kinh tế chính thức và phi chính thức đều có thể tham gia BHXH. Về quy mô tham gia: tính đến hết tháng 10 năm 2017, đã có hơn 14,6 triệu người (30,4% lực lượng lao động trong độ tuổi, 27% lực lượng lao động trong và ngoài độ tuổi) tham gia BHXH; 10,31 triệu người (chiếm 21,5% số lao động trong độ tuổi) tham gia BH thất nghiệp. Chính sách BHXH hiện chưa có sự hỗ trợ lẫn nhau trong các chính sách thành phần để phát huy vai trò của từng chính sách nhằm đạt được mục tiêu BHXH cho mọi người lao động (NLĐ). Đơn cử cho vấn đề này, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết: “Với chính sách BH thất nghiệp, hiện chúng ta đang dừng ở việc chi trả trợ cấp thất nghiệp chứ chưa tiến hành các giải pháp hỗ trợ để nhanh chóng đưa NLĐ quay trở lại làm việc. Nếu thực hiện được mục tiêu đưa NLĐ quay trở lại làm việc, duy trì được việc làm thì số lượng người rời khỏi hệ thống BHXH sẽ giảm, số tiếp tục tham gia BHXH sẽ tăng và độ bao phủ của chính sách BHXH sẽ lớn”. Mặc dù Nghị quyết số 21-NQ/TW của Bộ Chính trị khẳng định: Thực hiện tốt các chế độ, chính sách BHXH là trách nhiệm của các cấp uỷ đảng, chính quyền, đoàn thể, tổ chức xã hội, doanh nghiệp (DN) và của mỗi người dân, nhưng trên thực tế việc tuân thủ luật pháp về BHXH còn chưa cao, trình trạng nợ đóng, trốn đóng BHXH của người sử dụng lao động ngày một nghiêm trọng, ảnh hưởng tới quyền lợi an sinh thiết thân của hàng ngàn NLĐ. Để đạt được mục tiêu BHXH cho mọi NLĐ cần những giải pháp quyết liệt hơn, nhằm tăng cường tính thực thi luật pháp về BHXH. Phát biểu chỉ đạo Hội thảo, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương cải cách tiền lương, BHXH và ưu đãi người có công khẳng định, trong thời điểm Trung ương đang nghiên cứu cải cách mạnh mẽ chính sách BHXH trong công chức, viên chức, NLĐ và lực lượng vũ trang, Hội thảo là một diễn đàn có ý nghĩa rất quan trọng để đánh giá về những kết quả đạt được, đặc biệt là trong việc nhận định những tồn tại, hạn chế, yếu kém và nguyên nhân; nghiên cứu các bài học kinh nghiệm quốc tế; trên cơ sở đó đề ra định hướng, giải pháp cải cách chính sách BHXH ở Việt Nam thời gian tới. Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ yêu cầu, cải cách chính sách BHXH phải kế thừa nền tảng cơ bản của chính sách BHXH đã xây dựng được, từ đó cải cách toàn diện nhưng phải đảm bảo các giải pháp không được "gây sốc" như một số thay đổi gần đây đang tạo phản ứng ngược với xã hội, và biện pháp cần linh hoạt. Cần xây dựng chế độ bảo hiểm theo hướng đa tầng, có tầng phổ quát là Nhà nước hỗ trợ toàn phần từ ngân sách Nhà nước; tầng BHXH bắt buộc có sự hỗ trợ của Nhà nước, sự tham gia của người sử dụng lao động và NLĐ; tầng BHXH tự nguyện có sự hỗ trợ của Nhà nước và phát triển BHXH bổ sung. Bên cạnh đó, khi kết hợp được hai bảng lương của DN (một bảng lương để tính thu nhập của NLĐ, một bảng lương để tính mức đóng BHXH) thì sẽ bảo vệ đầy đủ quyền lợi của NLĐ, bảo đảm phát triển quỹ BHXH và còn chống được các hoạt động chuyển giá của DN. La Giang